Monday, 4 December 2017

sanitation pawimawhna

Sanitation tih chu JF Dictionary-ah chuan 'hrisel nana invawn thianghlimna' tiin a dah a. Invawn thianghlim hi hrisel nan kan mamawh a. Fai hi changkanna a ni bawk.

Thil reng reng hi a awmna hmun turah a awm loh chuan thil dangin a rawn thlak vat a, bawlhhlawh a ni mai thin. Thatna a bo chiah hian sualna hi a lo intlazep vat a. A khawi lai mai pawh hi engkim mai hian chenna atan an inchuh a. I fai viau chuan natna hrik ten hmun an nei lova, i balh a i tawp viau erawh chuan natna in a bawm vat mai ang che. Fai loh hi natna hrik chaw a ni. Chutianga awmte chu an fing lo a ni!

Invawn thianghlim a tul :
World Health Organization-in hriselna a hrilhfiah dan chuan 'taksa natna awmlo mai nilovin, rilru taksa leh khawtlang nun(social well-being)-a hriselna hi hriselna chu a ni,' tiin. Tin, kan zun leh ek paihchhuah dan leh kan bawlhhlawh paih dan mumal tak neih hi a sanitation hian a huam vek a. Kan nitin mimal nun invawn thianghlimna pawh a huam tel vek ang chu.

Kan nitin nun invawn fai loh avang te, kan in leh a vel kan vawn thianghlim loh a vangte, keimahni kan inthlahdah avangte hian kan pumpelh theih natna tamtak kan tawrh phah a. Sum leh tha tamtak kan sen phah thin. Natna zawng zawng a pumpelh theihloh a ni maithei; natna tamtak erawh kan pumpelh thei. Eng tin maw? Ele, kan invawn thianghlim in!

Ei leh in :
Kan nun theih nan kan eiin kan in thin. Hriselna leh chakna min petu ni mahse, a thianghlim loh chuan natna tamtak kan vei phah thei a. Natna hrik hian bawlhhlawh leh tawp hnawk ah piang in an tan chaw tha a lo ni ve thung a. Ek in mumal leh phuisui lo chu tho vin a bawm a, ei turah a rawn pu darh a. Kan kut kan silfai tawk loh avangin direct-in kan ei turah natna hrik a awm thei a. Nu-in tui thianghlimlo a in avangin naute thihna a thlen thei. Heng - santen, kawthalo, tui hri etc te hi kan ei leh in thianghlim tawk loh avanga natna kan neih te a ni a. Ei leh in vawn thianghlimin kan pumpelh thei.

In leh a vel :
Kan in leh a vel vawn thianghlim hi hriselna a tan a pawimawh em em a ni. A tha emaw a chhia emaw fai taka kan in leh avel kan enkawl hian natna kan pumpelh mai bakah kan rilru a hlim a min ti hahdam a. Kan tuichhe paihchhuahna mumal loh avangin rannung tawp hnawk leh tur nei tamtak a hip khawm a. Heng rannungte hian natna a put darh mai bakah mihring tan a hlauhawm a. Tin, malaria thlentu thosi hi tuichhe tlinga a inthlahpung thin an ni. Kan in leh avel vawn faiin malaria kan pumpelh thei.

Mimal nun :
Eng pawh thawk ila nitin nun vawn thianghlim hi kan tih tur a ni a. Kan thil eina kawr te tukverha han thehchhuah mai te, chinai leh kan chil han chhak mai mai te, kan tui chhia leh ekthli han thehthang mai mai te hi a hrisel lo em em a. Kan thawmhnaw a balh hian natna hrikin awmhmun khuar nan a lo hmang vat a. Vun natna, leh natna dang dang kan vei thei. Chu mai bakah mite hmuhah kan zahawm lova, kan mawlzia kan pholang mai a ni. Fai erawh changkanna a ni.

Kan tih tur :
Mahni theuh kan invawn thianghlim hian khawtlang leh ram ka vawng thianghlim tihna a ni a. Kan pawn lam nundan hi kan chhungril lolangchhuak a ni a. Pawn lam a fai loh chuan chhung lam phei chu thianghlim ngaihna a awm lo. Mahni theuh hian thianghlimna hi ngai pawimawh ila kan khawtlang leh hnam a thianghlim a ni tihna a ni ang. Khawtlang a thianghlim chuan hnam hrisel leh thianghlim kan ni mai dawn tihna a ni a. Invawn thianghlim hi a van tlawmin a van hlu em!

Kan invawn thianhlim hian midang tan mai bakah mahni nun a hah dam a, rilru a hlim thin. Man in lei dawn ila kan chhiar seng kher lovang. Kan dam chhan chu hlim taka nun a ni ni lo'm ni? Dam rei kan duh ni lo'm ni? Hahdam taka nun kan chhiar kan duh ni lo'm ni? Heng zawng zawng hi i invawn thianghlim avangin i nei vek theilo a ni mai thei. Mahse, i invawn thianghlim loh avangin kan sawi i neilo vek thei. Chuvang chuan fai la, hrisel la, hlim rawh!

No comments:

Post a Comment